Kι αν οι σύγχρονες διαμάχες στη Μέση Ανατολή δεν είναι θρησκευτικής φύσης;Για τον λιβανέζο  ιστορικό και οικονομολόγο Georges Corm, αυτή η αναγωγική προσέγγιση της γεωπολιτικής δεν εξυπηρετεί παρά στο να νομιμοποιήσει τη θέση του « choc των πολιτισμών». Στο βιβλίο του Pour une lecture profane des conflits* (για μια βέβηλη προσέγγιση των πολέμων) o πανεπιστημιακός  καταδεικνύει πολυάριθμους μηχανισμούς που επέτρεψαν τη νομιμοποίηση άδικων πολέμων έπειτα από τον ψυχρό πόλεμο.Μια πολιτική που περνάει από την εργαλειοποίηση της θρησκείας.

Σε συνέντευξή του αναφέρει :

Γεωπολιτικά συμφέροντα παίζονται σήμερα υπό την κάλυψη της θρησκείας.Έρευνες που δημοσιέυθηκαν κυρίως στο The New Yorker, δείχνουν ότι στη συνέχεια της αποτυχίας της εισβολής στο Ιράκ οι ΗΠΑ αποφάσισαν να προκαλέσουν ταραχές μεταξύ σουνιτών και σιιτών.Δημιουργώντας κυρίως την έννοια του σιίτικου τριγώνου  Iράν/Συρία/λιβανέζικη Hezbollah θεωρούμενου ως ισοδύναμο ενός «άξονα του κακού».Αυτή η θεώρηση απέχει μακράν από την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας στο  terrain, που εμπεριέχει τα γεωπολιτικά συμφέρονατ των καθεστώτων Τουρκίας,Κατάρ,Σ Αραβίας και Ισράηλ.

Η δυτική πολιτική συνεχίζει τη γραμμή «σουνίτες εναντίον σιιτών » πάνω στο εσωτερικό σχέδιο και μια οπτική «ισλαμικός κόσμος εννατίον δυτικού κόσμου » σε ένα ευρύτερο πλάνο.Πρόκειται για μια φαντασιακή προσέγγιση:όλες οι κυβερνήσεις των μουσουλμναικών χωρών  είναι στην τροχιά των δυτικών δυνάμεων με εξαίρεση το Ιράν που αποπειράται να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ.

-Γιατί τα προβλήματα της θρησκείας,κουλτούρας και πολιτισμού αναφέρονατι τόσο συχνά για να δικαιολογήσουν τις διαμάχες ;

H ,Mέση Ανατολή είναι ένα από τα γεωπολιτικά σταυροδρόμια τα πιο σημαντικά στον κόσμο.Είναι το πρωταρχικό ενεργητικό απόθεμα.Επίσης είναι η γεννέτειρα των 3 μονοθεισμών.Είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιηθούν τα θρησκευτικά σύμβολα για να καλύψουν με ένα πέπλο τα βέβηλα εγχειρήματα τα καθαρά πολιτικά,στρατιωτικά, οικονομικά όπως κι άλλες επιθυμίες της ηγεμονίας.

Η Μέση Ανατολή δομήθηκε από 3 μεγάλα εθνοτικά και εθνικά σύνολα :τους Πέρσες Ιρανούς,τους Τούρκους και τους Άραβες.Ιρανοί και Τούρκοι κατόρθωσαν να κληρονομήσουν από παλιές αυτοκρατορίες αυιώνων τις δομές τους.Αντίθετα οι Άραβες βαλκανιοποιήθηκαν μέσα σε διάφορες οντότητες από τις 2 αποικιοκρατίες την γαλλική και την βρετανική.

Την εποχή του αραβικού εθνικισμού του αιγύπτιου προέδρου Nasser (1956-1970), η περιοχή ήταν το θέατρο επαναστατικού κλίματος που απειλούσε τα δυτικά συμφέροντα.Η οργάνωση των αδερφών Μουσουλμάνων εργαλειοποιήθηκε προκειμένου ν΄αντεπιτεθεί στον αντιιμπεριαλιστικό παναραβισμό που συντηρούσε αναπτυγμένες σχέσεις με το σοβιετικό bloc. Πολύ περισσότερο η εργαλειοποίηση του θρησκευτικού έγινε η ημιεπίσημη αμερικανική πολιτική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.Ο  Zbigniew Brzezinski, σύμβουλος του αμερικανού προέδρου Jimmy Carter από το 1977 ως το  1981, αποφάσισε να οργανώσει την θρησκευτική κινητοποίηση κατά της URSS.

 Επί πολέμου στο Αφγανιστάν το 1979, η Σαουδική Αραβία υποστηρίχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ για να εκπαιδεύσει χιλιάδες νέους άραβες που έφευγαν για να πολεμήσουν στο Αφγανιστάν. Τότε γεννήθηκε η Al-Qaida.  Αυτές οι ομάδες μαχητών έπειτα μεταφέρθηκαν σε Βοσνία  , Τσετσενία,Φιλιππίνες και σήμερα στο  κινέζικο Xinjiang chinois… Η εργαλειοποίηση αυτών των ομάδων οδηγεί σε οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος.

-Μιλάτε περισσότερο για μια αναδρομή στο θρησκευτικό παρά για μια «επιστροφή του θρησκευτικού» έκφραση που καταγγέλετε.Γιατί ;

Δεν υπήρξε ποτέ εγκατάλειψη του θρησκευτικού στοιχείου στην παγκόσμια ιστορία.Το να μιλάμε για επιστροφή του θρησκευτικού είναι ένας ευρωπαικός εθνοκεντρισμός σπρωχμένος στα άκρα.Βέβαια η μικρή Ευρώπη σχετικά αποχριστιανοποιήθηκε.Αλλά το υπόλοιπο του κόσμου διατήρησε σημαντικές σχέσεις με τη θρησκεία.

-Η σκλήρυνση των δογμάτων σήμερα μεταφράζεται σε μια νέα θρησκευτική κρίση ;

Δεν πρέπει να πέφτουμε στην παγίδα των σύγχρονων τρομοκρατικών κινημάτων.Τέτοιου είδους αρχές διακυρήσονται από 3 μουσουλμάνους της πολιτικής θεολογίας :τον  Ibn Taymiyya (1263-1328), φυλακίστηκε από το σουλτάνο για τον θρησκευτικό του εξτρεμισμό, τον πακιστανό  Abul a’la-Maududi (1903-1979), που δικαιολόγησε την αιματηρή απόσχιση των ινδών μουσουλμάνων για τη δημιουργία ενός «κράτους των Καθαρών» (ή Πακιστάν) και τον αδερφό μουσουλμάνο τον αιγύπτιο Sayyid Qutb (1906-1966) που θεωρούσε όλα τα αραβικά πολιτικά καθεστώτα ως «αιρετικά» γιατί δεν σέβονατν την αρχή  μιας απόλυτης κυριαρχίας του Θεού επί των ανθρώπων.

Αλλά η μοσυουλμανική θρησκεία έχει και πολλούς φιλεύθερους θεολόγους.Θεωρώ ότι σήμερα υπάρχει μια κρίση των μονοθεισμών λόγω της εργαλειοπποίησής τους. Αναφορικά με τον ουαχαμπιτισμό έχει καταδικαστεί από την πλειοψηφία των μοσυουλμάνων θεολόγων που τον θεωρούν εξτρεμιστικό.Γεννήθηκε τον XVIIIο αι.από τη συμμαχία του κύρηκα  Abd al-Wahhab και της οικογένειας al Saoud με μεγάλες πολιτικές φιλοδοξίες.όταν στο β μισό του 20^ου αι. η Σαουδική Αραβία έφθασε να είναι μια δύναμη σημαντική πετρελαική και οικονομική ο ουαχαμπιτισμός εξήγαγε όλα τα χούγια του.

…To ιρακινό συνεχίζεται στο συριακό δράμα.Αποφάσισαν να δαιμονοποιήσουν τον Bachar el-Assad υπό το πρόσχημα ότι μειώνουν έναν “δικτάτορα” που δεν είναι στο γεωπολιτικό στρατόπεδο της Δύσης.Παράλληλα επιβεβαίωναν ότι οργανώσεις όπως η al-Nosra αν και χαρακτηρίζονται ως τρομοκρατικές ότι κάνουν καλή δουλειά στη Συρία.  Στην Υεμένη ξεκίνησαν να βομβαρδίζουν τους Houthis υπό το πρόσχημα ότι υποστηρίζονται από το Ιράν και είναι σιίτες. Αυτές οι τρέλες κοστίζουν δις δολάρια στους φορολογούμενους ευρωπάιους κι αμερικανούς.(arretsurinfo 25/8/15 αναδημοσίευση από lemondedesreligions)

(*) Georges Corm, Pour une lecture profane des conflits : sur le « retour du religieux » dans les conflits contemporains du Moyen-Orient, Paris, La découverte, 2015, 11 €.

του ίδιου συγγραφέα : Pensée et politique dans le monde arabe : contextes historiques et problématiques, XIXe-XXIe siècles, Paris, La Découverte, 2015, 23 €.

dimpenews.com